Diplomacy ya Ocean Science
Kulowa mu Networks yathu Kuti Mumange Milatho
Networks, COalitions ndi mgwirizano
Kupereka Zida Zoyenera Zowunikira Nyanja Yathu Yosintha
Ocean Science Equity
"Ndi Caribbean yaikulu. Ndipo ndi Caribbean yolumikizana kwambiri. Chifukwa cha mafunde a m'nyanja, dziko lililonse likudalira lina… kusintha kwa nyengo, kukwera kwa madzi a m'nyanja, kukopa alendo kwadzaoneni, kusodza mopitirira muyeso, ndi ubwino wa madzi. Ndi mavuto omwewo omwe mayiko onse akukumana nawo limodzi. Ndipo mayiko onsewa alibe mayankho onse. Choncho pogwira ntchito limodzi, timagawana zothandizira. Timagawana zokumana nazo."
FERNANDO BRETOS | WOGWIRITSA NTCHITO, TOF
Timakonda kulinganiza zinthu monga gulu. Timajambula mizere ya boma, kupanga zigawo, ndi kusunga malire a ndale. Koma nyanjayi imanyalanyaza mizere iliyonse yomwe timajambula pamapu. Kudutsa 71% ya dziko lapansi lomwe ndi nyanja yathu, nyama zimadutsa malire, ndipo machitidwe athu am'nyanja ndi odutsa malire m'chilengedwe.
Mayiko omwe amagawana madzi amakhudzidwanso ndi zovuta zofanana komanso zogawana komanso zachilengedwe, monga maluwa a algal, mvula yamkuntho, kuipitsa, ndi zina zambiri. Ndizomveka kuti mayiko oyandikana nawo ndi maboma agwirizane kuti akwaniritse zolinga zofanana.
Titha kukhazikitsa chidaliro ndikusunga maubwenzi tikamagawana malingaliro ndi zinthu zozungulira nyanja. Ntchito zogwirira ntchito limodzi ndizofunikira kwambiri pazasayansi zam'nyanja, zomwe zimaphatikizapo zachilengedwe, kuyang'ana panyanja, chemistry, geology, ndi usodzi. Ngakhale kuti nsomba zimalamulidwa ndi malire a mayiko, mitundu ya nsomba imayenda mosalekeza ndipo imadutsa malire a mayiko potengera zosowa za chakudya kapena kubereka. Kumene dziko lina lingakhale lopanda luso linalake, dziko lina lingathandize kuthandizira kusiyana kumeneku.
Kodi Diplomacy ya Ocean Science ndi chiyani?
"Ocean science diplomacy" ndi machitidwe osiyanasiyana omwe amatha kuchitika panjira ziwiri zofanana.
Kugwirizana kwa sayansi ndi sayansi
Asayansi atha kubwera palimodzi kudzera m'mafukufuku ophatikizana azaka zambiri kuti apeze mayankho kumavuto akulu am'nyanja. Kugwiritsa ntchito zinthu zothandiza komanso ukadaulo wophatikizana pakati pa mayiko awiri kumapangitsa kuti mapulani ofufuza akhale olimba ndikukulitsa ubale wa akatswiri womwe umakhala kwazaka zambiri.
Sayansi ya kusintha kwa ndondomeko
Kupyolera mukugwiritsa ntchito deta yatsopano ndi chidziwitso chopangidwa kudzera mu mgwirizano wa sayansi, asayansi angathenso kuphunzitsa opanga zisankho za kusintha kwa magombe - ndikuwalimbikitsa kuti pamapeto pake asinthe ndondomeko za tsogolo lokhazikika.
Pamene kufufuza koyera kwa sayansi ndi cholinga chofanana, zokambirana za sayansi ya m'nyanja zingathandize kumanga maubwenzi okhalitsa ndikuwonjezera kuzindikira kwapadziko lonse mozungulira nkhani za m'nyanja zomwe zimakhudza tonsefe.
Ntchito Yathu
Gulu lathu ndi la azikhalidwe zosiyanasiyana, zilankhulo ziwiri, ndipo limamvetsetsa momwe timagwira ntchito.
Kafukufuku Wogwirizana wa Sayansi
Sitingathe kuteteza zomwe sitikuzimvetsa.
Timatsogolera ndi kafukufuku wasayansi ndikulimbikitsa mgwirizano wopanda zipani kuti tithane ndi ziwopsezo zomwe wamba ndikuteteza zomwe timagawana. Sayansi ndi malo osalowerera omwe amalimbikitsa mgwirizano wopitilira pakati pa mayiko. Ntchito yathu imayesetsa kuwonetsetsa kuti mawu ofananirako akumayiko osayimiriridwa ndi asayansi. Polimbana ndi utsamunda wa sayansi, ndikuwonetsetsa kuti sayansi ikuchitika mwaulemu komanso mobwerezabwereza, zotsatira zake zimasungidwa m'mayiko omwe kafukufuku akuchitidwa ndipo zotsatira zake zimapindulitsa mayiko omwewo. Timakhulupirira kuti sayansi iyenera kuchitidwa ndikuyendetsedwa ndi mayiko omwe akukhala nawo. Ngati zimenezi sizingatheke, tiyenera kuika maganizo athu pa kukulitsa luso limeneli. Zowoneka bwino ndi:
Trinational Initiative
Tikusonkhanitsa madokotala kudera la Gulf of Mexico ndi Western Caribbean Region kuti tigawane zambiri ndikugwirizanitsa za kasungidwe ka mitundu ya nyama zomwe zimasamuka m'malire. The Initiative imagwira ntchito ngati nsanja yopanda ndale kwa asayansi, akuluakulu aboma, ndi akatswiri ena makamaka ochokera ku Mexico, Cuba, ndi United States kuti akonzekere maphunziro a sayansi yam'nyanja yopanda ndale.
Kafukufuku wa Coral ku Cuba
Kutsatira mgwirizano wazaka makumi awiri, tidathandizira gulu la asayansi aku Cuba ochokera ku yunivesite ya Havana kuti achite kalembera wa ma elkhorn coral kuti awone thanzi ndi kachulukidwe ka ma corals, kufalikira kwa gawo lapansi, komanso kupezeka kwa nsomba ndi madera odya nyama. Kudziwa momwe thanzi la zitunda zilili komanso momwe chilengedwe chimakhalira kupangitsa kuti zitheke kulangiza kasamalidwe ndi kasamalidwe kazinthu zomwe zingathandizire ku chitetezo chawo chamtsogolo.
Mgwirizano wa kafukufuku wa Coral pakati pa Cuba ndi Dominican Republic
Tinasonkhanitsa asayansi ochokera ku Cuba ndi Dominican Republic kuti tiphunzire kuchokera kwa wina ndi mzake ndikuthandizana pa njira zobwezeretsanso ma coral pamunda. Kusinthaku kudapangidwa ngati mgwirizano wakummwera ndi kum'mwera, pomwe mayiko awiri omwe akutukuka akugawana ndikukulira limodzi kuti asankhe tsogolo lawo la chilengedwe.
Ocean Acidification ndi Gulf of Guinea
Ocean acidization ndi nkhani yapadziko lonse lapansi yokhala ndi machitidwe am'deralo ndi zotsatira zake. Kugwirizana kwachigawo ndikofunikira pakumvetsetsa momwe acidization yam'madzi imakhudzira zachilengedwe ndi zamoyo komanso kukhazikitsa dongosolo lopambana lochepetsera ndikusintha. TOF ikuthandizira mgwirizano wachigawo ku Gulf of Guinea kudzera mu Project Building Capacity in Ocean Acidification Monitoring in the Gulf of Guinea (BIOTTA), yomwe imagwira ntchito ku Benin, Cameroon, Côte d'Ivoire, Ghana, ndi Nigeria. Mothandizana ndi maiko omwe akuimiridwa, TOF yapereka njira yolumikizirana ndi omwe akukhudzidwa ndikuwunika momwe zinthu ziliri komanso zofunikira pakufufuza ndi kuyang'anira kuchuluka kwa acid m'nyanja. Kuphatikiza apo, TOF ikupereka ndalama zambiri zogulira zida kuti athe kuyang'anira dera.
Kusunga Marine ndi Ndondomeko
Ntchito yathu pa Marine Conservation and Policy ikuphatikiza kusungitsa zamoyo za m'madzi zomwe zimasamuka m'madzi, kasamalidwe ka madera otetezedwa a m'madzi, ndi njira zochepetsera acidity m'nyanja. Zowoneka bwino ndi:
Mgwirizano wa Sister Sanctuaries pakati pa Cuba ndi United States
Ocean Foundation yakhala ikupanga milatho m'malo ngati Cuba kuyambira 1998, ndipo ndife amodzi mwa mabungwe osapindula komanso otalika kwambiri aku US omwe amagwira ntchito mdzikolo. Kukhalapo kwa asayansi a boma ochokera ku Cuba ndi ku US kunapangitsa kuti pakhale mgwirizano wamalo osungira alongo pakati pa mayiko awiriwa ku 2015. Mgwirizanowu ukufanana ndi malo osungiramo nyanja a US ndi malo osungiramo nyanja ku Cuba kuti agwirizane pa sayansi, kusungirako, ndi kasamalidwe; ndi kugawana nzeru za momwe angawunikire madera otetezedwa m'madzi.
Gulf of Mexico Marine Protected Network (RedGolfo)
Potengera chilimbikitso kuchokera ku Sister Sanctuaries Agreement, tidapanga Gulf of Mexico Marine Protected Area Network, kapena RedGolfo, mu 2017 pomwe Mexico idalowa nawo gawo lachigawo. RedGolfo imapereka nsanja kwa oyang'anira madera otetezedwa am'madzi ochokera ku Cuba, Mexico, ndi US kuti agawane deta, chidziwitso ndi maphunziro omwe aphunziridwa kuti akonzekere bwino ndikuyankha kusintha ndi kuwopseza dera lomwe lingakumane nalo.
Ocean Acidification ndi Wider Caribbean
Ocean acidification ndi nkhani yomwe imadutsanso ndale chifukwa imakhudza mayiko onse posatengera kukula kwa mpweya wa carbon m'dziko. Mu Disembala 2018, tidalandira thandizo limodzi pagululi Ndondomeko ya Msonkhano wa Cartagena Wokhudza Malo Otetezedwa Mwapadera ndi Zinyama Zakuthengo kukumana ndi chigamulo chothana ndi acidity ya m'nyanja monga nkhawa yachigawo cha Wider Caribbean. Tsopano tikugwira ntchito ndi maboma ndi asayansi kudera lonse la Caribbean kukhazikitsa mfundo zadziko ndi zigawo ndi madongosolo asayansi kuthana ndi acidity ya nyanja.
Ocean Acidification ndi Mexico
Timaphunzitsa aphungu pamitu yofunika kwambiri yomwe ikukhudza magombe awo ndi nyanja ku Mexico, zomwe zimabweretsa mwayi wopanga malamulo osinthidwa. Mu 2019, tinaitanidwa kupereka mapulogalamu a maphunziro ku Senate ya Mexico za kusintha kwamadzi am'madzi, pakati pa mitu ina. Izi zidatsegula njira yolumikizirana yokhudzana ndi mfundo ndikukonzekera kusintha kwa acidity yam'nyanja komanso kufunikira kwa malo apakati a data kuti athe kupanga zisankho.
Climate Strong Islands Network
TOF imagwira ntchito limodzi ndi Global Island Partnership (GLISPA) ya Climate Strong Islands Network, kuti ilimbikitse ndondomeko zomwe zimathandizira zilumba ndikuthandizira madera awo kuthana ndi vuto la nyengo m'njira yothandiza.